Historia psa i człowieka

 

 

Pochodzenie psa

Badania genetyczne i embriologiczne dowiodły że pies domowy należy do tego samego gatunku co wilk szary, a ich różnica w sekwencji zarówno jądrowego jak i mitochondrialnego DNA nigdy nie przekracza 0,2% (w stosunku do szakala i kojota ok. 4%). Ostatnie badania dowiodły że także dingo są psami, ale ich DNA jest jeszcze badziej zbliżone do wilków.

Argumentami potwierdzającymi także teorię pochodzenia psa domowego od wilka są również (wg Hansa Räbera):

- podobieństwa w kształcie powierzchni czwartych zębów przedtrzonowych,
- ciężar mózgu psa jest najbardziej zbliżony do ciężaru i objętości mózgu wilka (u psa jest on mniejszy o ok. 30%, u szakala różnice były większe),
- badania krwi, wykazujące w budowie białek określonej grupy największe podobieństwa do krwi wilka,
- badania etologiczne potwierdziły zbieżność zachowań społecznych wśród watah wilków i sfor psów.

Istniała także hipoteza mówiąc o istnieniu wymarłego już, wspólnego praprzodka psa domowego, zbliżonego do psów dingo, czy psów pariasów.

Udomowienie psa

Kości wilka odnaleziono u boku szczątków ludzkich tak starych jak człowiek z Boxgrove (Anglia), datowanych na 400 tysięcy lat p.n.e. Czaszki wilków wyłowione z zatopionego obozu nomadów, którzy przeszli z Syberii na Alaskę, są niemal takie same, jak czaszki ich przodków z Boxgrove. Ich szczęki były mniej wysunięte do przodu, a zęby bardziej stłoczone, ale z wyglądu były to nadal czaszki dzikich zwierząt.
Udomowienie nastąpiło prawdopodobnie pomiędzy 15 000 - 8 000 p.n.e. na terenie Azji. Do najstarszych ośrodków udomowienia psa zaliczyć też można obszary Europy, gdzie znaleziono kopalne kości tego zwierzęcia, czyli rejony Danii, Niemiec i Anglii, a także odkrycia z okolic Izraela, Iranu, Japonii, czy Turcji.

Odkryto także, że na terenach Idaho w Stanach Zjednoczonych 10 000 lat temu także żył przedstawiciel psa domowego. Do obu Ameryk psy zawędrowały już z zasiedlającymi te kontynenty ludźmi (przodkami indian), a więc przybyły z Azji — najpierw do Ameryki Północnej poprzez Beringidę, a następnie do Ameryki Południowej poprzez pomost panamski. Do Australii musiały przedostać się na długo przed przybyciem Europejczyków, którzy zastali już tam zdziczałe psy domowe, czyli dingo.

Mniej więcej w tym samym czasie myśliwi zaczęli chętniej używać strzał niż włóczni. Wilki – już prawie psy - stały się bardziej użyteczne (np. do przynoszenia upolowanej zdobyczy) i zaczęły się cieszyć ludzką "przyjaźnią", jako zwierzę użytkowe. W Ein Mallah w Izraelu, w grobie "pierwszych farmerów", znaleziono szkielet szczeniaka pochowanego obok dziecka. Dzikie zwierzęta stały się członkami rodziny. Wkrótce ich pysk uległ skróceniu, zęby zmalały, oczy powiększyły się i stały okrągłe.

Jak wyglądały pierwsze psy możemy wnioskować obserwując dziko żyjące prymitywne psy (zwane pariasami). Zaliczamy do nich rasy: Canaan Dog, Śpiewający pies z Nowej Gwinei, Pies z Karoliny (Carolina Dog), dingo oraz indyjski typ pariasa.

Pierwotne rasy psów

Dingo nie zmienił się wiele od tamtych czasów, ale od tego czasu psy rozprzestrzeniały się po całym prawie świecie (z wyjątkiem Afryki, która była od nich wolna aż do ery żelaza) równie szybko jak ludzie.

Przeprowadzone w 2004 roku badania DNA pozwoliły na oznaczenie 14 pierwotnych ras psów (przebadano dopiero 1/5 znanych ras). Kilka nieznacznie zmienionych pierwotnych raz psów hodowanych jest do dzisiaj. Można tu wymienić chociażby Basenji, Canaan Dog, Nagi pies peruwiański czy Akita.
W wykopaliskach z epoki kamiennej archeolodzy odnaleźli szczątki psa średniej wielkości, który był bardzo podobny do dzisiejszych norweskich elkhundów (Elkhund szary i Elkhund czarny). Nie ulega wątpliwości, że przed 7000 lat na wybrzeżach Morza Północnego i Bałtyku żyły psy, których używano do polowań na grubego zwierza, jako psy stróżujące i - być może - pociągowe. Podobne szczątki kostne odnaleziono na odkrytych okrętach i w grobach Wikingów.
Najstarszymi zapisami świadczącymi o współistnieniu psa i człowieka są informacje pochodzące z okresu kultury Sumeryjskiej.
Od przedstawianych na starożytnych malowidłach egipskich psów o nazwie tesem wywodzi się pies faraona, Greyhound i współczesne rasy chartów.